Etik Kültürün Sürdürülebilirliği Nasıl Sağlanır?
Danışman, Öğretim Görevlisi, Koç, Mentor, Gönüllü Dr. Habibe Akşit anlatıyor…
Kurumsal hayatta etik kültürün sadece bireylerle değil, sistemlerle inşa edilmesi neden önemli?
Kurumlar, yaklaşımlarıyla ve buna bağlı olarak kurdukları sistemlerle faaliyetlerini güvence altına alırlar. Kurumun yönetim yaklaşımına bağlı sistem, politika, süreç ve bunlara yönelik performans göstergeleri ortaya konulduğunda kurumsal duruşun temel unsurları da netleşir. Bireyler farklı değerlere sahiptir ve aynı olaylar karşısında farklı davranışlar sergileyebilirler. Etikle ilgili konular sadece kişisel değerlere bırakılırsa aynı konularda farklı kararlar ortaya çıkabilir. Olay sadece “doğru insanlar” değil, insanların doğru davranışlar göstermesini güvence altına alacak yapıları oluşturmaktır. Buna etik yönetiminin kurumsallaşması diyoruz. Böylece kurum içinde beklenen davranışlar kadar, beklenmeyen davranışlar ve kırmızı çizgiler de tanımlanmış olur.
Bir lider, zor karar anlarında etik pusulasını nasıl sabit tutabilir?
Bunun ilk unsuru, kurumsal değerleri tanıması ve içselleştirmesidir. Araştırmalar, kurucuların değerlerinin, kurumların değerlerini oluşturduğunu söylüyor. Örneğin Yıldızlar Yatırım Holding’in aileden gelen “birlikte yaşamak, birlikte üretmek” kültürünün yansımasını kurumun değerlerinde görebiliyorsunuz. Ayrıca Sayın Fehmi Yıldız’ın “Sadece ‘Dürüst’ Desinler, Yeter” adlı biyografi kitabı kurumun Etik Yaklaşım değerine işaret ediyor. İkinci nokta, kısa vadeli zorluklara rağmen uzun vadeli doğruları gözetme cesaretidir. Çünkü etik, “-mış gibi” yapılacak bir alan değildir; itibarı gözeten bir yolculuktur.
Üçüncü nokta liderin aldığı kararın paydaşlarını nasıl etkilediğinin ya da etkileyebileceğinin bilincinde olmasıdır.Buna “liderin sosyal etkisi” deniliyor; Dünya Ekonomik Forumu verilerinde son yıllarda öne çıkan bir yetkinlik. Lider, birliktelik duygusunu ve yarattığı sosyal etkinin sorumluğunu taşımalıdır. Pusuladaki dördüncü gösterge, “Bilmiyorum.” diyebilmektir. Bu; sormak, danışmak, farklı bakış açılarından beslenmek, kendini güncellemek ve kör noktaları azaltmak anlamına gelir.
Son olarak şeffaflık ve tutarlılık ilkesini vurgulamak yararlı olur. Lider, kararın nedenlerini açıklayabilmelidir. Sürecin şeffaflığı, güveni de beraberinde getirecektir.
Bir kurumda etik davranışları sürdürülebilir kılmak için hangi adımlar atılmalı?
İş dünyasındaki gelişmeler etik değer ve ilkelere vurgu yapan yeni davranış standartlarının ortaya konulması ve benimsenmesi gereğini ortaya koymakta. Etik davranışı sürdürülebilir kılmak, etik yönetiminin kurumsallaşmasıyla olasıdır. Çünkü etik yönetimi çok boyutlu bir güven ilişkisini garanti etmek için önemli bir araç. Çalışanlar iş hayatı içinde etik doğruları, doğal olarak her zaman bilemeyebilirler. Bu bilinmezlik, çelişkili ve ikilemli durumlar için özellikle geçerlidir. Dolayısıyla yazılı etik ilke ve kuralları da içine alan etik yapılanması, kurumlar için önemli ve gereklidir.
Bunun için şu adımlar izlenebilir: (Burada elbette kurumsal farklılıkların dikkate alınması gerektiği unutulmamalı.)
- Kurum değerlerinin ifade edilmesi gerekir. Çoğu kez bu değerler bilinmekle birlikte yazılı olmayabilir ya da tanımlanmasında ortak bir dile ihtiyaç olabilir.
- Kurum değerleriyle uyumlu etik ilkeler açık ve anlaşılır şekilde belirlenmelidir. Buna bağlı olarak yapısal düzenlemeler gerekir. Bunun en önemli aşamaları, kurumun dokümantasyonunun değerler ve etik ilkeler açısından ele alınması, etik kurul ve benzeri yapılanmaların oluşturulmasıdır.
- Kurumlarda etik yönetimi, tepe yönetimden başlayacak bir yaklaşım ve yapılanma gerektirir. Liderler etik ilkelere uymalı, örnek davranışlar
- sergilemeli, etik kültürün taşıyıcısı olmalıdır.
- Tüm çalışanlara düzenli etik eğitimi verilmeli; olası ikilemler, örnek olaylarla birlikte ele alınmalıdır.
- Etik ihlalleri bildirmek isteyenler için şeffaf, güvenli ve anonim bildirim kanalları oluşturulmalıdır.
- Bildirilen konular tarafsızlıkla, gizlilik içinde ve zamanında incelenmeli, gereken yaptırımlar uygulanmalıdır.
- Etik kurallar ve uygulamalar düzenli aralıklarla gözden geçirilmeli, değişimlere ve öğrenmelere göre güncellenmelidir.
- Etik davranışlar, performans değerlendirme ve ödüllendirme sistemlerine entegre edilmelidir.
- Bu çevrimin kendini sürekli olarak güncel tutması sağlanmalıdır. Bu, sürecin dinamik yapısına da destek sağlayacaktır.
Dr. Habibe Akşit Yanıtlıyor:
BİR EKİPTE HERKESİN DÜRÜST DAVRANDIĞINDAN NASIL EMİN OLUNUR?
Hiçbir şeyden tamamen emin olma durumumuz yok maalesef. Bunun için dürüst davranılmasını güvence altına alacak sistemler kurmak konusunda çalışmak en gerçekçi olanıdır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken şudur: Kurumlardaki etik uygulamalar, yalnızca matematiksel bir işlem yaklaşımıyla ele alınıp etik değerlere sadece yasal olarak iyileşme veya önleme noktasında dikkat ediliyorsa o kurumlarda etik yönetimin gelişme şansı sınırlı olacaktır. Bununla birlikte, etik düşünce kurumda liderlik kültürünün temel taşıysa yöneticiler sadece rol model olarak takipçilerine etik davranışı aşılamakla kalmayacak, aynı zamanda etik ilkeler, kurumsal yapılanmalarla etiğin kurumsallaşmasına yardımcı olacaklardır.
Bir ekipte herkesin dürüst davrandığından emin olmak için öncelikle açık ve şeffaf iletişim kültürü oluşturmakla başlamak yararlıdır. Ekip üyelerinin düşüncelerini ve endişelerini rahatça paylaşabilecekleri güvenli bir ortam yaratmak, dürüstlüğün temelidir. Ayrıca liderlerin tutarlı ve etik davranış sergilemeleri, ekip içinde de bu değerin benimsenmesini sağlar. Performans değerlendirme ve geri bildirim süreçlerinde dürüstlük ve etik davranışlar öncelikli kriterler haline getirilmelidir.
Bu ortamı sürdürülebilir kılmak içinse düzenli eğitimler ve farkındalık çalışmaları yapılmalı, etik ilkelere bağlılık sürekli vurgulanmalıdır. Diğer yandan etik ihlallerin gizlilikle ve adil şekilde ele alınacağına dair güvence verilmelidir. Ekip içi iş birliği ve destek mekanizmaları güçlendirilerek dürüstlüğün ekip kültürünün ayrılmaz bir parçası olması sağlanabilir.
Dr. Habibe Akşit’e göre
DÜRÜSTLÜĞÜN, GÜVEN İNŞASINA ETKİLERİ
Dürüstlük, profesyonel ilişkilerde güvenin yapıtaşıdır. Uzun vadede, karşılıklı saygı ve bağlılığın artmasını sağlar. Açık ve şeffaf iletişim yanlış anlamaların ve çatışmaların önüne geçer. Güven inşa edilen ilişkilerde ekipler arasında iş birliği güçlenir, sorunlar daha hızlı ve etkili çözülür. Dürüstlük, kurumsal kültürün temel değerlerinden biri haline geldiğinde çalışanların motivasyonu ve aidiyeti artar. Bu da hem bireysel performansı hem de kurumun genel verimliliğini olumlu etkiler. Sonuç olarak, kurumun itibarını pekiştirir ve sürdürülebilir başarı için sağlam bir zemin oluşturur. Böylece dürüstlük, sadece bireysel bir erdem değil, kurumsal başarının vazgeçilmez parçası haline gelir.
Dr. Habibe Akşit kimdir?
Şirketlerin yönetim kademelerinde organizasyonel gelişim ve insan kaynakları profesyoneli olarak görev aldı. İnsan kaynakları süreçlerinin dönüşümü, yeniden yapılanması, ekiplerin kurulumu, endüstri ilişkileri ve organizasyonel yapılanma çalışmalarına liderlik etti. 2012’den itibaren liderlik yetkinlikleri, iş etiği, insan kaynakları yönetimi, organizasyonel gelişim konularında danışmanlık ve eğitmenlik yapıyor. Aynı konularda farklı üniversitelerde lisansüstü programlarda ders veriyor. 2003-2023 yıllarında kesintisiz olarak PERYÖN Etik Kurulu’nda görev aldı, üç dönem kurulun başkanlığını yürüttü. EFQM sürecinde değerlendirici olarak görev yapıyor; KALDER adına, Eğitim Fakülteleri Akreditasyon Kurulu’nda yer alıyor. Koçluk eğitimini ICF akredite okullarından olan Adler ILC Europe’ta tamamladı. Viktor Frankl Institute of Logotherapy tarafından akredite olan Academic Associate in Logotherapy sertifikasına sahiptir. ODM I, II ve Aile Modüllerini tamamladı. “Çalışma Hayatında Duygular” isimli kitapta “İş ve Yaşam Dengesi”, “Liderlik Tarzları” isimli kitapta “Etik Liderlik” bölümünün yazarıdır. OIKOS Akademi kurucusudur.
Paylaş
